دوران قاجاریه، عصر طلایی پزشکان غرب مثل «دکتر یوهان لوییز شلیمر» در ایران

دکتر یوهان لوییس شلیمر از چهره های مطرح و تأثیرگذار پزشکی نوین دوره پادشاهی ناصرالدین شاه قاجار بود. سال هاست که ایرانیان او را می شناسند و با دیدگاه های وی پیرامون پزشکی آشنایی دارند. او که متولد سال 1818 رتردام هلند بود، تحصیلات پزشکی خود را در دانشگاه معروف لیدن به پایان رسانید. آنگاه جذب زندگی و طبابت در ایران شد و پس از حدود دو سال پرداختن به تحقیق و پزشکی در سوریه و عراق راهی گیلان گردید، لیکن سرانجام مغناطیس تهران و دارالفنون این پزشک هلندی را به تهران کشانید. دکتر شلیمر در تهران به پزشکی و تدریس در دارالفنون و تحقیق و تألیف پرداخت و صاحب زن و فرزند گردید و در همین شهر درگذشت (1876 مطابق 1293 ق.) و به خاک سپرده شد. مطالعه آثار پزشکی وی بیانگر اهمیت کارهایی می باشد که او انجام داده و نشانگر بزرگی و ژرف نگری اش در تحقیق و تفحص است. دکتر شلیمر صاحب تألیفات متعدد است، لیکن مهم ترین و معروف ترین اثر پزشکی وی کتابی است به نام «terminologie medico pharmaceutique et anthropologique française persane» که در سال 1874 (1291 ق.) تألیف گردیده است. این اثر در حقیقت نخستین تلاش برای ترویج فرهنگ اصطلاحات پزشکی سنتی ایران با واژگان نوین پزشکی غرب به شمار می رود. او با میرزاعلی اکبرخان نفیسی نیز یک فرهنگ پزشکی (لغت نامه پزشکی) به فارسی تألیف نموده که تحت عنوان فرهنگ شلیمر شهرت پیدا کرده است. واژگان پزشکی فارسی معاصر ایران مدیون دکتر یوهان شلیمر است. او در جای جای آثار پزشکی خود کوشیده است که برای بیان یک مفهوم دو واژه با دو سیاق متفاوت: یکی عمومی و از زبان روزمره مردم و دیگری به صورت علمی و تخصصی ارائه شود. در مجموع به کاربردن واژگان روزمره مانند دست، شانه، سنگ و پریدن، در کنار یا به جای کلمات فخیم و رسمی (مانند بثورات جفن، یعنی تاول ها و جوش های چرکی پلک چشم) که پیش از آن در متون علمی به کار می رفته است، بیانگر نوعی ساده نویسی ویژه وی می باشد. از آن گذشته او به عنوان یکی از اعضای حفظ الصحه نخستین کسی است که اصطلاح «بهداشت عمومی» (حفظ الصحه) را در زبان فاسی وارد ساخته است.